Subiektywna relacja ze spotkania na VIII TSBJ

Po otrzymaniu zaproszenia na dyskusję o mojej książce w ramach VIII TranscyscyplinarnegoSympozjum Badań Jakościowych poczułem delikatny niepokój. No może nie taki delikatny. Zbladłem i ręce zaczęły się trząść. Chociaż staram się dystansować od opinii innych, to jednak otrzymanie informacji zwrotnej od czytelników i czytelniczek uznaje za wartościowe. I nie bez znaczenia było, że cenię sobie środowisko związane z TSBJ. To było forum, gdzie prezentowałem moje pierwsze próby autoetnograficzne, brałem udział w warsztatach o autoetnografii prowadzonych przez profesor Annę Kacperczyk. Spojrzenie Innego i to istotnego może jest jak wyrok.

Nie bez znaczenia jest to, że TSBJ samo w sobie jest niesamowitym wydarzeniem. Jedną z iskier zmian w polskiej nauce. Powiewem świeżości i źródłem inspiracji. Poświecenie czasu na dyskusje nad moją książka to był bez wątpienia zaszczyt. Bardzo dziękuję organizatorom.

Spotkanie rozpoczęło się drugiego dnia o godzinie 9:30. Prowadzone było przez profesora Dariusza Kubinowskiego, którego prace z zakresie metodologii jakościowej w pedagogice są powszechnie znane i uznane.

Na początku wytłumaczyłem się wszystkim z tytułu książki i ogólnie opowiedziałem o celach publikacji. Wyjaśniłem również dlaczego napisałem to w takiej a nie innej formie – i dlaczego publikuję ją w tym momencie, chociaż rozsądniej byłoby zrobić to na emeryturze.

Nie mogę ocenić moich odpowiedzi na pytania. Żywię nadzieję, że nie nudziłem i nie byłem chaotyczny. Nie bardziej, niż zwykle. Chociaż trochę prowokowałem, mówiąc że autoetnografia to nie nauka. Fakt, że nie wiem czy jest sens utrzymywania problematycznego rozróżnienia na naukę i nienaukę. Nie wiem, czy to rozróżnienie nie jest po prostu aktem władzy, wywyższenia pewnych narracji i wyciszenia innych – i nic poza tym. Zaproponowałem potraktowanie autoetnografii jako praktyki tworzącej świat. Inny, oczywiście lepszy, świat. Nie tylko akademicki.

To, o czym chciałbym wspomnieć to reakcja czytelniczek i czytelników. Chyba nie do końca byłem na to przygotowany. Oczywiście znałem głosy innych ludzi, ale w większości to byli moi znajomi albo osoby bliskie mi intelektualnie czy instytucjonalnie. Tak samo jak dochodziły do mnie przytłumione głosy krytyków – osób zupełnie mi obcych jeżeli chodzi o rozumienie badań, uniwersytetu, dydaktyki czy relacji międzyludzkich. Byłbym zdziwiony gdyby pozytywista czy neoliberał wypowiedział się o mojej książce dobrze.

Będąc na TSBJ nie spodziewałem się pozytywistów, ale też badania jakościowe są zróżnicowane. Nie było to też spotkanie zamknięte. Wszystko mogło się zdarzyć. Toteż gdy nastąpił czas na pytania z sali zamarłem i oczekiwałem ataku.

Nic takiego się nie stało.

Pytania dotyczyły konkretnych kwestii metodologicznych. Problemów związanych z pisaniem autoetnografii i współautoetnografi. Pojawiły się też głosy, które sprawiły, że niezależnie od wszystkiego, warto było wydać „Nekrofilną produkcję akademicką”. Po kilku miesiącach przygnębienia i zmagania się z poszukiwaniem sensu, słowa innych sprawiły, że promienie słońca przedarły się przez okno. I zrobiło się cieplej, milej i radośniej. Nie chodzi mi o „masarz ego”. Napisałem książkę, która się innym podoba. Chodzi o to, że praca którą wykonałem ma dla niektórych znaczenie. Że moje słowa, zapisane stały się dla kogoś z jakiegoś tam powodu ważne. Że nie jest to kolejna produkcja za którą dotrzymam tyle a tyle punktów i może ktoś gdzieś zacytuje, aby pochwalić się erudycją.

Z trudem panowałem nad wzruszeniem.

Piszę o tym, nie dlatego żeby się chwalić. Spotkanie, poza merytorycznymi kwestiami, okazało się dla mnie również istotne egzystencjalnie. Moje ciągłe wątpliwości czy pisanie ma sens i czy moja praca nie jest jedynie zbieraniem punktów, zajmowaniem pozycji w polu akademickim, doprowadzały i doprowadzają do niemalże rozpaczy. Zanurzam się w lepkiej, gęstej mazi. Za oknem tylko otchłań. Czarna i zimna. Nie jestem w stanie wydobyć z siebie słowa. Bo i po co? Nie dbam o hierarchię. Punkty zbieram, bo trzeba, aby utrzymać pracę. Przy takiej redukcji cała aktywność akademicka wydaje się pusta, pozbawiona jakiegokolwiek sensu. Słowa innych będące wspomnianymi promieniami nie tyle podbudowywały moje ja – ty Szwabowski to piszesz super. Słowa innych dotyczyły samej książki, pracy jakiej wykonałem. Były odpowiedzią, włączeniem się do dyskusji. Ona, książka, znaczy dla mnie…

I właśnie to, usłyszenie, że książka znaczy coś dla kogoś. Nie, że jest dobra, zła, czy średnia, ale że dla konkretnego człowieka staje się w jakiś sposób ważna i on dzięki niej coś czyni, jest tym co wymyka się ocenianiu i otwiera na dialog. Wtedy słowa zapisane zaczynają tętnić życiem.

http://viiitsbj.uksw.edu.pl/program-2/